Tüp Bebekte Başarı Şansını Etkileyen Faktörler

Acıbadem Maslak Tüp Bebek Bölüm Direktörü Prof. Dr. Bülent TIRAŞ tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen faktörler konusunda bilgi verdi.

Tüp bebek tedavisinde başarı şansı, birbirinden bağımsız olarak rolleri tam olarak araştırılmamış olan birçok faktöre bağlıdır. Peki, bir tüp bebek tedavisi döngüsü sizde işe yarayacak mı? Bir döngü sırasında hamile kalma şansınız nedir? Tüp bebek tedavisinde başarılı bir sonuç elde edip edemeyeceğinizi nasıl anlarsınız?

Tüp bebek tedavisi, yardımcı üreme teknolojilerinde en başarılı ve en etkili seçeneklerden biridir. Ancak, bireysel olarak etkili olup olmayacağı, çok çeşitli faktörlere bağlıdır. Gerçek şu ki; hiç kimse, bir tüp bebek tedavisi döngüsünün kesin olarak başarılı olacağından emin olamaz. Ancak, tüp bebek tedavisinin olası sonuçlarını etkileyebilecek bazı önemli faktörler vardır.

Tüp Bebekte Tedavisinde Başarısızlık Mümkün Mü?

Başarısız bir sonuç, tüp bebek tedavisine başlarken hiç düşünmek istemediğiniz bir durumdur. Çok çalıştınız, çok para harcadınız, yeri geldi işten geri kaldınız, duygusal olarak büyük bir yük kaldırdınız, bazı travmalar yaşadınız. Her birine iyi bir sonuç umuduyla katlandınız: bir bebek.

Tüp bebek tedavisi, yardımcı üreme teknolojileri arasında başarı şansı en yüksek olan yöntemdir. Ve teknolojik gelişmeler ile birlikte, her geçen gün sonuçlar daha iyi gelmektedir. Ancak, yine de, tüp bebek tedavisinin de başarısız olduğu durumlar vardır. Nedenini bilseniz de bilmeseniz de, başarısız bir sonuç canınızı acıtabilir ve nedenini bilmek istersiniz. Binlerce lira harcadıktan, aylarınızı harcadıktan sonra mutsuz ve hayal kırıklığına uğramış hissedebilirsiniz.

İşte eğlenceli olmayan bir gerçek: tüp bebek tedavisi garanti değildir! Aslında, bu çok talihsiz bir gerçek olsa da bir gerçektir. Tüp bebek tedavisi, pek çok çift için, istediğini elde etmesine yardımcı olan bir hizmettir. Ancak, bazen başarısızlıkla sonuçlanabilir.

İyi haber şu ki; Tüp Bebek Tedavisi Başarı Şansı Hesaplama Aracı gibi çeşitli yardımcı araçlar ve ERA testi olarak da bilinen teknolojilerin varlığı, bir tüp bebek tedavisi döngüsünde başarı şansını arttırabilir. Ancak, yaş ya da yumurta kalitesi gibi çeşitli faktörler, en iyi teknolojik uygulamalara bile karşı koyabilir. Doktorunuz, potansiyel sonuçlarınız konusunda sizi bilgilendirmelidir.

Bu yazıda, tüp bebek tedavisi döngüsünde başarı şansını etkileyen 12 faktörden bahsedeceğiz!

• Yaş

Tüp bebek tedavisi, kadınların üreme hayatlarının her aşamasında yardımcı olmak için başarıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu nedenle, yaşınızın, tüp bebek tedavisini bir seçenek olarak düşünmenizi engellemesine asla izin vermemelisiniz.

Yaş faktörü, tüp bebek tedavisinin başarı oranlarına istatistiksel olarak bağlı olsa da, her kadının vücudu ve tıbbi geçmişi birbirinden farklıdır. Kapsamlı bir kan ve ultrason testi sonuçlarını göz önünde bulundurmak, tüp bebek tedavisi için adaylığınızın yaştan daha iyi bir göstergesidir.

21.yüzyıla geldiğimizde, teknoloji hayatlarımızın tüm yönlerine girdi. Bilimin üreme konusundaki özel ilgisi, artık çocuk sahibi olmayı da kolaylaştırdı. Tüp bebek tedavisi, bir insanın bebek sahibi olmasını sağlayan en etkili yöntemlerden biridir. Yumurta ve spermlerin bir laboratuvar ortamında döllenmesi ve oluşan embriyonun rahme transfer edilmesini içeren bu işlemde, yukarıda da belirttiğimiz gibi pek çok başarı faktörü söz konusudur.

Tedaviye başlamak istediğiniz anda, devreye giren bir dizi faktörden biri de yaş faktörüdür. Bebeği taşıyacak olan kadının yaşı, tüp bebek tedavisinde önemli bir rol oynamaktadır. Bir kadın, sahip olduğu tüm yumurtalarla dünyaya gelmektedir ve yıllar içinde, özellikle 35 yaşından sonra büyük bir hızla yumurtalarının sayısı azalmaktadır. Bu durumda, tüp bebek tedavisi ile kaliteli yumurtaların seçilme şansı ve embriyo oluşumu şansı da azalmaktadır. Yine de, tüp bebek tedavisi döngüsüne başlamaktan vazgeçmeden önce, diğer faktörlerin göz önünde geçirilmesi ve başarı şansınızı öğrenmek adına uzman bir doktor ile iletişime geçmek en iyisidir.

• Çiftin Çocuk İsteği Süresi

• Vücut Kitle İndeksi

Aşırı kilolu ya da obezite hastası olmak, kısırlık sorunları ile bağlantılıdır. Bu konuda yapılan çalışmalar, fazla kilolu olmanın bir tüp bebek tedavisi döngüsünde güçlü bir etkisi olabileceğini göstermektedir. Vücuttaki yağ oranının fazla olması; bir kadının vücudunun doğurganlık ilaçlarını ve hormonları nasıl işlediğini değiştirebilir. Ayrıca, kadının adet döngüsünü ve yumurtlama düzenini olumsuz etkilediği de bilinmektedir. Ek olarak, bir bebeği taşımayı zorlaştırabilir.

Obezitenin doğurganlık ve gebelik oranları üzerindeki olumsuz etkisi tartışılmazdır. Obezite, Beden Kitle İndeksi’nin 30’un üzerinde olmasıdır. Aşırı yağ dokusuna sahip olan kadınlarda, kısırlık çok daha yaygındır. Obezite, ayrıca PKOS hastalığı ile de güçlü bir ilişki içindedir.

Vücut Kitle İndeksi 35’in üzerinde olan bir kadın, düzensiz bir adet döngüsüne ve kısırlığa sahiptir, çünkü genellikle yumurtlamazlar. PKOS hastası ya da obez olan kadınların çoğunda, ayrıca insülin direnci de bulunmaktadır. İnsülin direnci, daha fazla yağ depolanmasına neden olur ve uygun yumurtalık hormonu üretimini de olumsuz etkiler. Bu da, yumurtlamayaı engeller. Tüp bebek tedavisi bile, gebelik oranlarında, obeziteden olumsuz etkilenmektedir.

Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve sonucunda vücut ağırlığının %5-10’unun kaybedilmesi gebelik sağlayabilir. Ancak, doğurganlık tedavileri ile birlikte uygulandığında, hamilelik şansı önemli ölçüde arttırılabilir. Ayrıca, daha az gebelik komplikasyonu da görülmektedir.

• Kısırlık Nedeni

Tüp bebek tedavisi, çok çeşitli ortak doğurganlık sorunu olan çiftlere yardımcı olmak için harika bir seçimdir. Fallop tüplerinin tıkalı olması, endometriozis, yumurtlama ile ilgili problemler, erkekte düşük sperm sayısı ve hacmi gibi pek çok kısırlık faktörünün neden olduğu kısırlık durumlar, genellikle tüp bebek tedavisine iyi yanıt verir. Bununla birlikte, tüp bebek tedavisinde daha düşük başarı şansı ile ilişkilendirilen bazı doğurganlık sorunları da mevcuttur. Bunlar:

• Rahim anomalileri ve fibroidler: Bazen, kadının rahmi ya da iyi huylu fibroid tümörlerine bağlı yapısal sorunlar nedeniyle gebelik elde etmek daha zor olabilir. Bu sorunların her ikisi de, bir embriyonun implante edilmesini ve düzgün bir şekilde gelişmesini zorlaştırabilir ve hatta imkansız hale getirebilir. Bununla birlikte, bazen bu tür problemler cerrahi müdahale ile düzeltilerek hamileliği mümkün kılabilir.
• Yumurtalık disfonksiyonu: Yumurtalık rezervlerinin düşüklüğünü gösteren ve folikül uyarıcı hormon olarak bilinen düşük FSH hormonu seviyeleri ya da yumurta kalitesi düşüklüğü gibi yumurtalığa bağlı sorunlar, tüp bebek tedavisi döngüsünde daha az başarı şansı anlamına gelebilir.
• Kadın/erkek kısırlık faktörü: Hem siz hem de eşiniz kısırlık sorunları ile mücadele ediyorsanız, tüp bebek tedavisi sorunun her iki tarafını da çözemeyebilir. Doktorunuzla dikkatli testlerin yapılması ve derinlemesine incelemeler, bireysel durumunuz hakkında size daha iyi bir fikir verebilir.
• Çiftin kısırlık süresi: İstatiksel olarak, tüp bebek tedavisinin başarı şansı, birkaç yıl boyunca kısırlık sorunu ile mücadele eden çiftlerde zamanla azalmaktadır. Tedaviye başlarken, bunun sizin için önemli bir faktör olup olmadığına yalnızca siz ve doktorunuz karar verebilirsiniz.

• Akraba Evliliği

Yapılan bazı araştırmalar, akraba evliliğinin kısırlığın nedenleri biri olduğunu öne sürmektedir. Peki, bu doğru mu değil mi? Araba evliliği kısırlık nedenlerinden biriyse, bunun altında yatan neden nedir? Akraba evliliği nedeniyle ne tür bir değişiklik oluyor?

Akraba evliliği, pek çok toplumda sosyal olarak uygun görülebilen bir durumdur. Ancak, kısırlık ile ilişkisi tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte bazı araştırmalar, erkek faktör kısırlık vakalarının, akraba evliliği ile arasında güçlü bir genetik bileşen olarak anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir.

Akraba evliliklerinde, çiftlerde Homozigot otozomal resesif bozukluk riski daha yüksektir. İkinci derece akrabalarda ise daha yaygındır. Bu genetik kombinasyonlar, başta kısırlık olmak üzere, otozomal bozukluklara neden olabilir.

• Önceki Başarısız Tüp Bebek Denemesi Sayısı

Tüp bebek tedavisi, kısırlık durumlarında en çok tercih edilen tedavi seçeneğidir. Her bir döngü, bir sonraki denemeden önce değerlendirilmesi gereken birkaç önemli adımdan oluşur.

Yapılan çalışmalar; tüp bebek tedavisi ile hamile kalan kadınların ortalama 2.7 tedavi döngüsü geçirdiğini göstermiştir. Üç tüp bebek tedavisi döngüsünden sonra başarı oranlarının (her yaştan kadınlar için) %34-42 arasında olduğu bulunmuştur. Pratik olarak, bir tüp bebek tedavisi ile başarı şansınızı arttırmak için en az 3 döngü denemelisiniz.

• Erkekte Sperm Azlığı

Bazen erkek kısırlığı için en iyi tedavi seçeneği tüp bebek tedavisi. Semen analizi anormal olduğunda ve bir erkek faktörü belirlendiğinde, nedeni aramak ve bulmak önemlidir. Düşük sperm sayısı; bir enfeksiyon ya da anatomik bir anormallik ile ilişkili hormon ile ilişkili gibi görünüyorsa, bazı tedaviler tercih edilebilir. Bunların işe yaramadığı durumlarda ya da daha şiddetli erkek kısırlığı durumlarında, genellikle tercih edilen tedavi tüp bebek tedavisidir.

Düşük testosteron seviyesi gibi hormonal sorunlar için, doğurganlık ilaçları kullanılabilir. Düşük sperm sayısı ve normal hormon seviyeleri olan erkekler, genellikle IUI geçirir. Bu, hafif erkek kısırlık vakaları için basit ve nispeten ekonomik bir tedavidir.

Erkek kısırlığına katkıda bulunan anatomik anormallikler, genellikle bir ürolog tarafından daha fazla değerlendirme gerektirir. Hangi tedavinin gerekli olduğunu belirlemek için doktor ile birlikte hareket edilir. Sperm sayısı IUI için çok düşükse, erkek kısırlığın için tüp bebek tedavisi en iyi tedavi seçeneği olabilir. Bu tedavi, erkek kısırlığı olan çiftler için çok başarılı bir seçenektir.

Meni analizi, bir erkeğin sperm sayısını test eder. Düşük sperm sayısına sahip bir erkek, gebelik elde etmede zorluk yaşayacaktır. Analizde birden fazla anormalliği olan herhangi bir erkeğin durumu daha zor olacaktır. Bazı erkekler, yumurtayı döllemekte zorluk çeker ancak hepsi çekmeyebilir.

• Kadında Genetik Hastalık Öyküsü

Genetik bir hastalığı geçme riski taşıyan ebeveynler, kalıtsal bir hastalığı olan bir çocuk sahibi olma potansiyeli ile karşı karşıyadır.

Yapılan yeni araştırmalar, tüp bebek tedavisi ile dünyaya gelen bebeklerin, nadir görülen bozukluklar için daha fazla risk altında olabileceğini göstermektedir. Bazı çalışmalar, yardımcı üreme sürecinin BWS olarak bilinen genetik bir bozukluktan kaynaklanabileceğini göstermektedir. Bu hastalık ile birlikte; böbrek problemleri, düşük kan şekeri ve çocukluk çağında tümör gibi riskler de artmaktadır.

• Daha Önceki Düşük Sayısı

Daha önce hamile kaldıysanız ve doğum yaptıysanız, tüp bebek tedavisinden yardım alarak yeniden hamile kalma şansınız daha yüksek olabilir.

Tekrarlayan düşüklerin olması, tüp bebek tedavisinde daha düşük başarı oranları ile ilişkilendirilmektedir. Çünkü, karşılaştığınız kısırlık sorunu tüp bebek tedavisine iyi yanıt vermiyor olabilir.

Daha önce düşük yaptıysanız, yine de tüp bebek tedavisini otomatik olarak seçeneklerin dışında bırakmamalısınız. Doktorunuz, düşüğün olası nedenlerini daraltmanıza yardımcı olacak ve size en iyi eylem planı hakkında bilgi verecektir.

• Sigara Kullanımı

Sigara dumanı, vücudun tüm sistemlerini olduğu gibi üreme sağlığını da doğrudan etkilemektedir. Sigara dumanı, hem kadınlar hem de erkekler için ciddi üreme sorunları ile karşılaşmanıza neden olabilir. Sigara içen bir erkeğin sperm kalitesinin azaldığını gösteren çalışmalar mevcuttur. Ve, bu spermlerden alınan embriyolar da daha düşük bir implantasyon oranına sahiptir.

Sigara içen kadınlarda, yumurtalıklar daha hızlı yaşlanır. Sigara içen kadınlarda, bir tüp bebek tedavisi ile gebe kalmak için iki kez tedavi döngüsüne ihtiyaç duyma olasılığı daha fazladır.

• Kadının FSH Düzeyi

Bir kadının vücudundaki FSH seviyelerinin yüksek olması, yumurtalık rezervlerinin kötü olduğu anlamına gelir. Düşük yumurtalık rezervleri, yumurta kalitesi ve sayısının azlığına işaret edebilir.

FSH seviyesi ayrıca, tüp bebek tedavisinin etkili olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. Yüksek FSH seviyelerine ve düşük yumurtalık rezervlerine sahip olan kadınların, yüksek dozda doğurganlık ilaçlarına cevap verme olasılığı daha düşüktür. FSH seviyelerine bağlı olarak, bazı doktorlar bir çiftin tüp bebek tedavisinde ilerlemesini önleyecektir. Çünkü, tedavi döngüsünün başarısızlıkla sonuçlanma riski daha yüksektir.

FSH seviyeleri normalin çok üzerinde olması, yumurtaların normal FSH seviyeleri ile olgunlaşmamasından kaynaklanmaktadır. Vücudunuz, yumurtalar olgunlaşana kadar FSH’yi arttırarak sorunu çözmeye çalışır. Tüp bebek tedavisi ya da doğurganlık ilaçları ile yumurtalıkların uyarılması için FSH hormonu enjekte edilmektedir.

Ancak, yumurtalıkların doğal FSH’nize tepki vermemesi gibi, enjekte edilen FSH’ye yanıt vermemesi daha olasıdır. Yumurtalık rezervleri iyi olan bir kadında, enjekte edilen FSH, yumurtalıklarında güçlü yumurtalar büyümesini sağlayacaktır. Ancak, yumurtalık rezervleri düşük olan bir kadında, yumurtalıklar da iyi yanıt vermez.

Bununla birlikte, yüksek FSH seviyeleri mutlaka kendi yumurtalarınızla gebelik elde edemeyeceğiniz anlamına gelmez. Doktorunuzun, yalnızca farklı bir protokol denemesi gerekebilir.

• Kadının AMH Düzeyi

AMH, yumurtalık foliküllerindeki hücreler tarafından üretilen bir proteindir. Bu nedenle, yüksek miktarda AMH, yumurta içeren foliküllerin çok olduğu anlamına gelir. Bu, hamile kalmak için yararlıdır. Yüksek AMH düzeyi, özellikle tüp bebek tedavisi için faydalıdır.

Tüp bebek tedavisi döngüsü başına, mümkün olduğunca fazla folikül üretmek faydalıdır. Yüksek AMH düzeyi, tüp bebek tedavisi ilaçlarına daha iyi bir yanıt ile de ilişkilidir. Peki, çok düşük bir AMH seviyeniz varsa, doğurganlık tedavisi görebilir misiniz?

35 yaşın altındaysanız ve tek sorununuz düşük bir yumurta sayısı gibi görünüyorsa, yumurta kaynağınız gebe kalmak için aslında çok önemli değildir. Bu nedenle, test sonuçlarını görmezden gelmek ve başarılı bir sonuç elde edene kadar devam etmek iyi olabilir.

35 yaşın üzerindeyseniz, AMH düzeyleri çok daha önemlidir. Doğurganlık tedavisi görüyor olsanız da, olmasanız da. Çünkü, yumurtalarınızın kalitesinin de tehlikeye girmesi muhtemeldir. Bu da, doğurganlık tedavisinin sizin için de işe yarama olasılığının düşük olduğu anlamına gelebilir. Hemen vazgeçmemelisiniz, ancak hamile kalmanın sizin için daha zor olabileceğini de unutmayın.

Eğer gençseniz, düşük bir AMH seviyeniz varsa ve hamile kalamıyorsanız, yüksek AMH düzeyine sahip yaşıtlarınız kadar folikül üretmek için mücadele etseniz bile, kesinlikle tüp bebek tedavisini denemeye değer.

Beklediğiniz kadar yumurtanız olmayabilir, ancak muhtemelen kaliteli yumurtalarınız vardır. Ve başarılı bir döllenme de kaliteli yumurtalara dayanmaktadır. Bu nedenle, tüp bebek merkezlerinin büyük bir çoğunluğu, düşük AMH düzeylerinde hala tedaviyi deneyecektir. Ancak, 35 yaşın üzerinde olduğunuzda işler biraz daha karmaşıklaşıyor.

Temel olarak, ileri yaşta olmak ve düşük bir AMH düzeyine sahip olmak iyi bir durum değildir ve tüp bebek tedavisinin başarısızlıkla sonuçlanması daha olasıdır. Ancak, sizin durumunuzdaki birçok insan başarılı bir tüp bebek tedavisi döngüsünden geçmiştir ve bu size de olabilir.

Bir süredir bebek sahibi olmak için uğraşıyorsanız ancak tüp bebek tedavisini düşünmeye başlamak için henüz erken olduğunu düşünüyorsanız ne olacak? Ya da ailenizde erken menopoz öyküsü var ve sizi de etkileyip etkilemeyeceğini merak mı ediyorsunuz? Belki de, henüz bir bebek sahibi olmak istemiyorsunuz ama zamanın sizin tarafınızda olup olmadığını bilmek istiyorsunuz… Tüm bu senaryolarda, AMH düzeyinizi kontrol etmek istiyorsanız: evde yapılan AMH testi kitlerinden satın alabilirsiniz. Yumurta kalitesi hakkında bilgi vermeseler de, doğurganlık ve tüp bebek tedavisinde başarı şansınızı tahmin etmek için faydalı olabilir.